Калциум: дневни потреби, извори и неговата улога
Cодржина
Што е калциум?
Калциумот е еден од најважните минерали во телото, суштински за бројни физиолошки процеси, со фундаментална улога во одржувањето на здравјето на коските и забите, како и правилното функционирање на мускулниот, нервниот и кардиоваскуларниот систем.
Приближно 99% од вкупниот калциум се наоѓа во коските и забите, каде што придонесува за нивната структура и сила. Останатите 1% се наоѓаат во крвта, мускулите и другите ткива.
Телото не може да произведе калциум; неговите дневни потреби мора да се добијат преку урамнотежена исхрана. Ако внесот на калциум е недоволен, телото ќе користи резерви од коските за одржување на оптималните нивоа во крвта, под дејство на паратироиден хормон (PTH). Кога нивото на калциум во крвта се намалува, PTH (секретирана од паратироидните жлезди) го регулира нивото на калциум со:
- Ослободување на калциум од коските (ресорпција на коските).
- Активирање на витамин Д, кој ја зголемува апсорпцијата на калциум во цревата.
- Намалување на излачувањето на калциум во урината.
Дневни потреби за калциум
Количината на калциум што е потребна дневно варира во зависност од возраста, полот и физиолошкиот статус, а е поголема за време на адолесцентните скокови на раст, бременост и лактација.Максимално дневно внесување:
Доенчиња: 200-260 mg/ден
Деца (1-3 години): 800 mg/ден
Деца (4-8 години) : 800 mg/ден
Адолесценти (9-18 години): 1.300 mg/ден
Возрасни : 1000 mg/ден
Жени >50 години/мажи >70 години : 1200 mg/ден
Диететски извори на калциум
Калциумот се наоѓа во различни видови храна, како што се:
Млечни производи (млеко, јогурт, сирење)
Зелен лиснат зеленчук (рукола, кељ, спанаќ)
Јаткасти плодови и семиња (бадеми, сусам)
Легуминозите (грав,грашак,леќа,соја)
Риба (сардини, конзервиран лосос)
Житарки
Главните форми на калциум во телото
Калциумот во телото постои во две форми:
Врзан калциум : Се наоѓа во коските и забите како минерални соли, како и во крвта врзана за протеини како албумин или за анјони (фосфат, цитрат).
Јонизиран калциум: слободна форма одговорна за биолошките дејства, што претставува околу 50% од вкупниот калциум.
Улогите на калциумот
Одржување на здравјето на коските и забите
Калциумот е примарна структурна компонента на коските и забите. За време на детството и адолесценцијата, го поддржува скелетниот раст и развој. Кај возрасните, помага во одржување на минералната густина на коските и го спречува губењето на коскената маса поврзано со стареењето.Пренос на нервни импулси
Јонизираниот калциум е од суштинско значење за функцијата на невронот. Тој игра клучна улога во ослободувањето на невротрансмитери, кои пренесуваат сигнали помеѓу нервните клетки.Контракција на мускулите
Мускулите, вклучувајќи го и срцето, бараат калциум за контракција.Згрутчување на крвта
Калциумот е вклучен во процесот на згрутчување со активирање на одредени ензими неопходни за оваа функција.Регулирање на ензимските функции
Многу ензими зависат од калциум за нивните метаболички активности.
Нормално ниво на калциум во крвта
Нормалниот опсег на вкупниот серумски калциум е помеѓу 2,15-2,58 mmol/L, со мали варијации во зависност од лабораторијата. Вкупниот серумски калциум може да варира со промените во концентрациите на серумските протеини, како што е албуминот. Во такви случаи, се пресметува корeгиран серумски калциум, или се мери јонизиран калциум, со нормални вредности од 1,12-1,35 mmol/L.
Нерамнотежата во нивото на калциум може да укаже на различни здравствени проблеми:
Хипокалцемија (ниско ниво на калциум) : често поврзана со недостаток на витамин Д или намалено лачење на паратироиден хормон (хипопаратироидизам).
Хиперкалцемија (високо ниво на калциум) : често поврзано со зголемено лачење на паратироиден хормон (хиперпаратироидизам) или одредени видови на рак.
Заклучок
Калциумот е од суштинско значење за целокупното здравје, а соодветен внес на калциум, во комбинација со витамин Д, помага да се спречат недостатоците и придружните состојби. Важно е да се следи нивото на калциум преку редовни медицински прегледи.
